Moja Ryska Przygoda. Postponowanie prawdy

Co jakiś czas ludzkość wymyśla nowe pojęcia, które przez czas jakiś robią zawrotną karierę, odmieniane są przez wszystkie przypadki (oczywiście, w językach, w których przypadki istnieją) i krzyczą z pierwszych stron gazet i internetowych portali. Niektóre z nich na stałe wchodzą do słownika, inne czezną na śmietnisku pojęć-co-się-nie-przyjęły. Jedno z nich pojawiło się w obiegu całkiem niedawno i święci triumfy na medialnych i akademickich salonach. Post-prawda. W oryginale post-truth.

Z racji zawodu stykam się z nim codziennie. Chcę czy nie chcę. Choć muszę wyznać, że raczej to drugie. Bo post-prawdy nie znoszę serdecznie (oksymoron zamierzony, dla większego efektu). I choć sama wzięłam niedawno udział w panelowej dyskusji na temat post-truth reality, jeśli tylko mogę, unikam używania tego jakże cwanego zwrotu.

Tak, właśnie cwanego. Bo kiedy się przyjrzeć post-prawdzie, na pierwszy rzut oka wygląda całkiem, całkiem. Zgrabny zabieg słowotwórczy, oczywiste nawiązanie do Internetu i postmodernizmu, krótkie, zwięzłe opisanie czegoś niezwykle skomplikowanego i wielowymiarowego. Ale drugi rzut oka objawia kryjące się w post-prawdzie niebezpieczeństwo. Niebezpieczeństwo polegające na tym, że ów cwany zwrot, wykorzystując pojęcie prawdy, opisuje coś jej zupełnie przeciwnego. Nadal jednak prawda tkwi w tym pojęciowym zlepku, niczym diament, którego ktoś próbuje użyć do przecięcia szyby w witrynie jubilera.

Post-prawda nie ma nic wspólnego z prawdą. Nie powinna więc przywdziewać jej szatek. Na coś, co nie jest prawdą, homo sapiens wymyślił wiele prostych, jednoznacznych określeń - kłamstwo, fałsz, oszustwo. Tak wiem, opatrzyły się, nie brzmią sexi ani trendy. Ale mają tę zaletę, że niczego nie udają i nie zaciemniają obrazu.

Tak sobie tu marudzę, choć wiem, że to walka z wiatrakami. Post-prawda będzie się panoszyć w przestrzeni informacyjnej, narażając co mniej wyrobionych odbiorców na ryzyko konfuzji. No bo skoro prawda, choć wprawdzie post, to może jednak prawda? Albo chociaż jej pół? 

Truth (1896). Olin Warner (completed by Herbert Adams). Left bronze door at main entrance of the Library of Congress Thomas Jefferson Building. Photo: Carol Highsmith